Op dit moment staat ons huidige onderwijssysteem onder grote druk; lerarentekorten, afnemende motivatie bij zowel leerling als leerkracht, stress, burn-outs en toenemende kansenongelijkheid. In mijn project heb ik een poging gedaan om grip te krijgen op het systeem en heb ik onderzocht hoe architecturale ontwerpprincipes de (weder)opbouw van het onderwijs kunnen ondersteunen en inspireren.
In ons onderwijssysteem lijken de leidende principes nog 19e-eeuws, denk hierbij aan de hoge mate van controle en efficiëntie. Echter, de technologische ontwikkelingen en steeds complexere wereldproblematieken van vandaag de dag vragen andere kwalificaties van kinderen. Er is ook een enorme toename in de aandacht voor het ontwikkelen van individuele talenten en zelfontplooiing. Overheden, schoolleiders, leerkrachten, kortom iedereen in het onderwijsveld lijkt zich ook allang bewust van deze paradigmaverschuiving. Geen schoolplan waar niet de woorden ‘ruimte voor het kind’, ‘zelfontplooiing’ en ’talentontwikkeling’ in staan. In werkelijkheid leidt dit nog tot weinig échte verandering en houdt men machteloos vast aan oude principes. En dat put uit.
Om de kloof tussen visie en het werkelijke onderwijs te dichten, heb ik gekeken naar hoe een architect te werk gaat. Geef drie architecten dezelfde opdracht en er ontstaan drie totaal verschillende bouwwerken. Architecten zijn meesters in het tot leven brengen van een visie waarbij ze, net als in het onderwijs, rekening moeten houden met duidelijke kaders en richtlijnen.
Samen met schoolleiders, leerkrachten, leerlingen, architecten, onderwijsvernieuwers en de onderwijsinspectie, ontwikkelde ik een architecturale tool. De kleurrijke blokken zijn bouwstenen waarmee onderwijsprofessionals daadwerkelijk kunnen gaan bouwen. De blokken helpen de oorspronkelijke visie duidelijk te concretiseren en te waarborgen in de uiteindelijke realisatie van het onderwijsontwerp. Vanuit visie naar een werkelijkheid die recht doet aan het oorspronkelijke idee. Om zo vanuit de onderwijspraktijk verandering te bewerkstelligen, tegen de illusie van de machteloosheid in. Zo kan onderwijs eindelijk weer fungeren als motor van de hedendaagse en toekomstige samenleving.
All is ready, we have only to build. The various contributions for science are like stones from the quarry already squared for placing in the building. All we have to find is people ready to put them together and so erect the new structure which civilization so badly needs.
Maria Montessori - 1949
Artist statement
Wanneer astronauten de atmosfeer verlaten en terugkijken, zien ze een kwetsbare, schitterende, blauwe bol zweven in de eindeloosheid van de ruimte. Ze ervaren dan het 'overview-effect'. Dit is een ingrijpende ervaring waarbij landsgrenzen vervagen en een diepe verbondenheid met de hele mensheid wordt gevoeld. Veel astronauten keren terug naar de aarde als voorvechters en beschermers van onze planeet.
Het overview-effect fascineert mij al jaren. In mijn werk streef ik ernaar dit gevoel te vangen en over te brengen. Ik probeer zowel kleine als grote systemen te begrijpen, ze met een mix van verwondering, woede, liefde en soms angst te bekijken, om vervolgens als activist terug te keren en daadwerkelijk verandering teweeg te brengen.
Op dit moment doe ik dit als leerkracht op een basisschool, als documentairemaker en met mijn afstudeerproject: Onderwijsarchitectuur.
Zoals astronauten het gevoel van het overview-effect ervaren, hoop ik dat ik met mijn onderzoek een klein beetje van dat gevoel kan overbrengen en dat het zo inspireert om de kansen van het onderwijssysteem met nieuwe ogen te bekijken en met frisse moed (weder) op te bouwen.
Ambities
De komende jaren wil ik in samenwerking met partijen, zoals de onderwijsinspectie, de tool verder ontwikkelen. Gelijktijdig ben ik op dit moment een documentaireserie aan het ontwikkelen over de toekomst van het onderwijs: "Terug naar de Tekentafel". Wat als we het onderwijs weer gaan zien en behandelen als motor van de samenleving? Hoe ziet het onderwijs er dan uit?
Mijn wens is om de tool gelijktijdig met de serie te lanceren, om een zo groot mogelijk impact te creëeren.
Geleerd tijdens de studie
Het belangrijkste dat ik heb geleerd tijdens mijn master Crossover Creativity is de immense rijkdom die ontstaat door het verbinden van verschillende vakgebieden. Deze verbinding, gecombineerd met het zelf creëren en het voortdurend in dialoog blijven, leidt tot bijna magische momenten. Momenten vol hoop. En die momenten zullen we de komende tijd van crises hard nodig hebben.
