‘Stel je voor’, zei ik tegen mijn therapeut, ‘dat ik een manier vind om tegelijkertijd aan mijn carrière en mentale gezondheid te werken…’ Met die gedachte begon ik in de zomer van 2023 aan een kwalitatief en artistiek onderzoek naar songwriting bij complexe traumagerelateerde klachten. Dat zijn klachten die ontstaan na het meemaken van meerdere schokkende gebeurtenissen. Is het helpend om hier liedjes over te schrijven? En zo ja, welke factoren spelen daarin een rol?

Om antwoord te geven op deze vragen heb ik persoonlijke popliedjes geschreven en geanalyseerd, en zangeres Sharon Kovacs geïnterviewd. De resultaten van dit onderzoek zijn veelbelovend en deel ik graag middels interactieve performance lectures. De nummers die ik heb geschreven voor dit project ben ik momenteel onder eigen naam aan het uitbrengen.

Hierboven kun je luisteren naar het nummer 'Slaap maar zacht'. Ik ben door Houd Moed, onderdeel van 113 suïcidepreventie, geïnterviewd over dit nummer. Ik eindig dit interview met het volgende advies:

Als je het moeilijk vindt om traumatische ervaringen of suïcidale gedachtes in een gesprek te benoemen, kan het helpen om jezelf via kunst te uiten. Denk aan het maken van een tekening, het opvoeren van een theaterstuk of het schrijven van een liedje of gedicht. Je kunt natuurlijk ook kunst van iemand anders delen waar jij je in herkent. Want zoals ik in Slaap maar zacht zing: Je bent niet de enige, die soms denkt ‘wanneer houdt het op?’

Het nummer ‘Zonder de begane’ gaat over hoe ik een succesvolle carrière heb opgebouwd, maar diepgaand contact met andere mensen mis. Het is voor mij niet de vraag wie ik kan vertrouwen, maar hoe ik iemand die ik wil vertrouwen ook daadwerkelijk kan vertrouwen. Doordat ik andere mensen wantrouw, voel ik een afstand tussen mij en de rest van de wereld. Ik zou wel een band willen opbouwen, maar ik ben ontzettend bang dat ik straks weer word verlaten. Daarom kies ik ervoor om niemand toe te laten. Dit is een praktijkvoorbeeld van hoe interpersoonlijke relatieproblemen kunnen voortkomen uit een negatieve overtuiging over andere mensen. Het inzicht dat het wantrouwen mij meer kost dan oplevert, maakt dat ik gemotiveerd ben om hieraan te werken.

‘Juni’ is gebaseerd op de gelijknamige barcarolle van de Russische componist Tchaikovsky. Het lied gaat over hoe ik mijn laatste terugval, ‘ik was gevallen als het duister in de nacht’, enerzijds zag aankomen, maar anderzijds erdoor werd overvallen ‘geheel verwacht, toch onverwacht’. In de pre-chorus beschrijf ik wat ik allemaal wil doen – bloeien als een bloem, liedjes schrijven, wereld reizen, dansen op ’t balkon – om vervolgens te delen hoe ik word gehinderd door mijn verleden ‘De waarheid achtervolgt me, het blijft donker overdag’. Het schrijven van dit nummer heeft me geholpen om donkere dagen te doorstaan.

Artist statement

Ik ben Lisa: een muzikale maker, docent en onderzoeker met interesse in de raakvlakken tussen kunst en mentale gezondheid. Ik bied creatieve oplossingen voor complexe vraagstukken in de geestelijke gezondheidszorg. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het doorbreken van het taboe op suïcidaliteit middels muziek. Zo heb ik recent het nummer ‘Slaap maar zacht’ uitgebracht waarin ik me uitspreek over suïcidale gedachtes, en heb ik muziek gecomponeerd voor de coming-of-age film ‘De Mooiste Tijd Van Je Leven’ waarin dit thema aan bod komt.

Ik geloof dat er een kracht schuilt in mijn kwetsbaarheid. Door me kwetsbaar op te stellen kan ik enerzijds geraakt worden, maar kan ik anderzijds ook andere mensen raken. Een lange tijd heb ik mijn psychische kwetsbaarheid als last gezien, maar tegenwoordig zie ik het als een krachtig wapen om verandering te realiseren.

Ambities

Volgend studiejaar ga ik een dubbele master in Music Design aan de HKU en Medical Humanities aan de UU doen. Bij deze studies kan ik me verder verdiepen in het thema muziek en mentale gezondheid.

Daarnaast ben ik door Sharon Kovacs gevraagd voor de theatertour ‘CATHARSIS’. Catharsis is een term uit de narratologie die ‘emotionele zuivering’ betekent. Door krachtige emoties als verdriet en angst op te wekken middels diverse kunstvormen, willen we vervolgens samen met de toeschouwers een zuivering van diezelfde gevoelens ondergaan.

Geleerd tijdens de studie

Ik heb geleerd dat er nog veel dingen zijn waar ik weinig van afweet. Tegelijkertijd weet ik steeds beter wie ik ben en wat ik wil doen. Deze kennis vormt de basis voor een duurzame toekomst.

Overzicht van publicaties / exposities / prijzen / concerten / voorstellingen etc.

- Winnaar van de European Songwriting Awards 2022 in de categorie open;
- Solo-optreden in the House of Music, Berlijn op 6 Mei 2022;
- Première van de korte film ‘De Mooiste Tijd Van Je Leven’ op 12 september 2023;
- Interview met platform Houd Moed, onderdeel van 113 suïcidepreventie, over mijn single ‘Slaap maar zacht‘ op 29 maart 2024;
- Performance lectures over songwriting bij complexe traumagerelateerde klachten op 21, 23 en 29 mei 2024 bij de HKU (locatie IBB en Nieuwekade) en GGZ-instelling Altrecht;
- Exposure show bij de Nijverheid op 26 juni 2024.

Songwriting bij complexe traumagerelateerde klachten:
een kwalitatief en artistiek onderzoek

Deze scriptie gaat dieper in op de onderzoeksvraag: ‘Hoe kunnen songwriters met complexe traumagerelateerde klachten baat hebben bij het schrijven van lyrics door componenten uit evidence-based therapieën toe te passen?’ Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden heb ik zangeres Sharon Kovacs geïnterviewd en zelf nummers geschreven en geanalyseerd. De resultaten van dit kwalitatieve en artistieke onderzoek hebben bevestigd dat het schrijven van lyrics een positieve invloed kan uitoefenen op emotieregulatieproblemen, negatieve overtuigingen en interpersoonlijke relatieproblemen. Om deze kennis op een toegankelijke manier te delen, geef ik interactieve performance lectures.

Compositie voor de media