De benaderingen voor het versterken van het bestaansrecht van stadsgezelschappen in Utrecht variëren sterk in effectiviteit. De eerste benadering, die het stadsgezelschap op de vrije markt plaatst zoals voorgesteld door New Public Management, stuit op problemen. Dit puur economische perspectief, geïnspireerd door de Hollandse-koopman- en calvinistische mentaliteit, botst met het behoud van culturele waarden en publieke belangen. Het voorbeeld van het conflict tussen het Theaterhotel en de gemeente Almelo illustreert de beperkingen van dit neoliberale beleid van privatisering en marktdenken (Hood, 1991).
Een tweede benadering, voortkomend uit de bezuinigingen van Rutte I, richt zich op het bevorderen van cultureel ondernemerschap. Hoewel deze aanpak werd gezien als een signaal om meer zakelijk te opereren, blijkt het in de praktijk soms moeilijk voor stadsgezelschappen. Organisaties zoals The Young Ones en Theater Utrecht hebben te maken gehad met financiële problemen en managementkwesties, wat heeft geleid tot faillissementen en langdurige wederopbouw (Osseforth, 2015).
Een derde benadering, het gebruik van het creatieve businessmodel, biedt een veelbelovend perspectief. Hierbij wordt het bestaansrecht van een stadsgezelschap niet alleen gemeten aan economische termen, maar ook aan andere doelen zoals impact, sociale doelen en het stimuleren van creativiteit. Dit benadrukt de bredere maatschappelijke waarde van kunst en cultuur. Als stadsgezelschap ben je waardevol door een creatief businessmodel te ontwikkelen dat voortkomt uit interne kerngedachten over je bestaansrecht. Hierdoor kun je nadenken over de waarden die je extern wilt overbrengen en wat je als stadsgezelschap te bieden hebt, oftewel je waardepropositie. Door deze waardepropositie te communiceren, kunnen stadsgezelschappen laten zien welke waarde ze hebben en welke bijdrage ze kunnen leveren aan de samenleving. Deze benadering omvat niet alleen economische waarde, maar ook culturele en maatschappelijke waarden, wat resulteert in een aanbod dat wordt bepaald door de kernwaarden en missie van het stadsgezelschap. Dit biedt een uitkomst door de focus te verschuiven van puur economische resultaten naar een breder begrip van waardecreatie en impact (Van Andel, 2019, 2020).
Dit geldt ook voor mijn externe partner, Theater Utrecht, dat sinds afgelopen februari betrokken is bij dit onderzoek. Het Utrechtse gezelschap bevindt zich in een transitie naar een toekomstbestendig stadsgezelschap. ‘Slow-producing’ en innovatieve contextprogrammering zijn belangrijke pijlers van deze nieuwe werkwijze. Door het nieuwe meerjarenplan en de integratie van de contextprogrammering kan het gezelschap extern zichtbaar maken welke waarde zij vertegenwoordigen en welke bijdrage zij leveren. Mijn ontwikkelde 'impact guide' functionerend als een praktisch hulpmiddel voor het ontwikkelen van de contextprogrammering. De kernmethodiek in de guide is co-creatie, waarbij in samenwerking met externe experts en stakeholders, waardegedreven producten worden ontwikkeld. Deze manier van waardecreatie geeft de voorstelling een nieuwe, impactvolle vorm in lijn met de kernwaarden van de organisatie. De ontworpen handleiding is een bescheiden stap in de transitie van Theater Utrecht, maar draagt bij aan het grote geheel en het bestaansrecht van het gezelschap.
Artist statement
Ik ben Daniel (26) en ik heb een brede interesse. Ik ben gepassioneerd over de creatieve sector en creatieve denkprocessen, maar ook over strategie, innovatie en organisatieverandering. Mijn afstudeeronderzoek over 'hoe je waardevol kunt zijn als stadsgezelschap' ligt op het snijvlak van kunst en organisatiekunde.
Voordat ik aan mijn laatste studiejaar begon, raakte ik geïnteresseerd in organisatieontwikkeling en strategie. Door het voltooien van de minor Bestuur & Organisatiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht en een inspirerende stage bij de strategie- en innovatieconsultant Elemental, wist ik dat mijn afstudeeronderzoek in dit snijvlak moest plaatsvinden. Met Theater Utrecht als externe partner kijk ik zeer tevreden terug op mijn afstudeerproject.
Ambities
Mijn doel, zowel nu als in de toekomst, is om voortdurend te leren en nieuwe wegen te verkennen om een tastbare impact te maken en verbindingen te leggen tussen diverse industrieën. Door het toepassen van creatieve processen zoals design thinking, social design en strategie, ben ik vastbesloten om open en innovatief denken om te zetten in oplossingen voor organisaties. Ik zie dit als een unieke kans om bij te dragen aan het creëren van een wereld die duurzamer en meer sociaal gericht is.
Het afgelopen studiejaar heb ik de ruimte gehad om vlieguren te maken en te proeven aan die ambitie. Met veel plezier kijk ik terug en kan ik zeggen dat ik veel heb geleerd en ben gegroeid. Met een pre-master inzicht kijk ik uit naar wat er gaat komen en neem ik dit als zeer leerzame bagage mee.
Geleerd tijdens de studie
Bij de HKU ben ik tot het inzicht gekomen dat ik creativiteit en krachtige methodologieën beschouw als middelen om mensen te inspireren, te raken en te verbinden. Deze benaderingen bieden perspectieven en ontwikkelingen die kunnen leiden tot de veranderingen van morgen.
Binnen de muren van deze kunstacademie heb ik de kans gehad om me zowel op persoonlijk als professioneel vlak te ontwikkelen. Ik heb veel inspirerende colleges gevolgd en bijzondere mensen ontmoet. Dankzij deze studie weet ik beter waar ik heen wil en hoe ik in het leven wil staan.
